search
radio_button_unchecked
radio_button_unchecked
radio_button_unchecked
radio_button_unchecked
radio_button_unchecked
radio_button_unchecked
radio_button_unchecked
radio_button_unchecked
radio_button_unchecked
light_mode dark_mode
Upakara Paling Agung Yadnya Eka Dasa Rudra Di Pura Besakih
Senin, 14 April 2025, 15:56 WITA Follow
image

beritabali/ist/Upakara Paling Agung Yadnya Eka Dasa Rudra Di Pura Besakih

IKUTI BERITABALI.COM DI

GOOGLE NEWS

BERITABALI.COM, KARANGASEM.

Eka Dasa Rudra (Ludra) tuah marupa upakara ane kalaksanayang anggon nyanggra pawilangan puseran warsa saka rikala besikan tur dasaanne nyumingkin dadi wilangan 1 (besik). 

Karya agung ane paling gedene di Bali ene, munggah di Rudra Tattwa katujuang majeng ring kawisesan Ida ane tanpa wates tur ngarangsukin makejang pakaryan Ida apang shanti bhuwana agung tur bhuwana alit pinaka aplikasi uli filosofi Tri Hita Karana. 

Rikala upakarane ene kamargiang di Pura Agung Besakih, Eka Dasa Rudra kalaksanayang nyabran 100 warsa acepok dugase pawilangan besikan tur dasaan warsa saka nyujur wilangan 0. ane kasengguh mase windu tenggek windu. 

Di sasuratan ane ada di Pura Agung Besakih, Tawur Agung Eka Dasa Rudra taen kalaksanayang dugase warsa 1963, nepekne dugase Sukra Pon Julungwangi tanggal 9 Maret 1963. 

Warsa 1979, dugas Buda Paing Wariga tanggal 28 Maret 1979, buin kalaksanayang upakara tawur Agung Eka Dasa Rudra. Upakara Tawur Eka Dasa Rudra 1979 ene manut teken pawilangan papuseran warsa Saka rikala besikan muwah dasaan nyujur wilangan nol, ane kapingetin dugase warsa Saka 1900. 

Eedan upakara Tawur Agung Eka Dasa Rudra kalaksanayang nganutin pedoman ane mawit uli sastra ane ada tur kabarengin ban makudang-kudang kajian para Sulinggih saparindikan tata laksana yadnya Tawur. Pamargin upakarane kakawitin ban Matur Piuning, Nuwasen Karya, Nuwur Tirtha, Melasti tur pamucuk Karya Agung. 

Malarapan ban galah ane mapaekan teken Sasih Kadasa (pamacuk Tawur Eka Dasa Rudra kalaksanayang dugase Tilem Kasanga), Rikala pamargin Eka Dasa rudra 1979 kalanturang ajak upakara nyabran warsa Bhatara Turun kabeh dugas Purnama Kadasa. 

Ane dadi paweweh, munggah mase di Babad Usana Bali Pulina, sasubane Sri Jaya Kasunu seda, Ida kagentosin lantas baan okanne ane mapasengan Sri Jaya Pangus. Dugase Ida ngadeg nata ene kalaksanayang upakara Tawur Eka Dasa Rudra. 

Tawur Agung Eka Dasa Rudra 1963 Eka Dasa Rudra dadi upakara agama umat Hindu ane paling agunge. Krana ento patut kalaksanayang di pura ane paling gede tur ajaniane ene manut buka sasurata sejarah ane ada tuah mara taen kamargiang di Pura Besakih. 

Kapanca bayan di palemahane tur parindikan sosial karasayang mase dadi krana ane matutang kamargiang upakarane ene. Sakewala mase nganggon pawatesan yening lakar nganggon parindikane ento malarapan ajak galah kamargiangne ane nganutn dasa tiban acepok keto mase satus tiban acepok nanging ada mase ane nyambatang yening tusing nginggilang patemon galahe ene, malarapan nguratiang paundukan tatujon pamarginne buka rikala yening suba kena grubug agung, ane makelo tur ngae bek pesan anake pejah muwah karugian ane gede. 

Upakara ene ketah pesan kasengguh ban Eka Dasa Rudra (pangrastiti majeng teken 11 Kala Rudra, ane nguasen bhuta/kala amider bhuanane), Tatujon upakara ene tuah ngayat bhakti apa makejang mapapadan di jagate malarapan ban tatujon anggon ngajohang manusane uli kapanca bayan tur ngawetuang karahayuan. 

Eka Dasa Rudra tuah eedan upakara ane agung tur nelahang galah liwat teken 2 bulan anggon muputan pamarginne. Uli eedan upakara ento ane dadi pah-pahan mautama tuah Tawur Eka Dasa Rudra, di paundukane ene Yadnya/bhakti (banten) katujuang majeng buka solas butha ane maprabhawa Kala Rudra~boya anggona pangrastiti majeng ring Hyang Rudra, apang tusing ngulgulin papadan bhuanane. 

Yadian Upakara Eka Dasa Rudra suba ada kacihnayang dugase zaman sejarah karaton Bali Kuna, upakara ene buin kawangun olih Danghyang Nirartha dugase masa kebudayaan Majapahit di Bali, rikala ngadeg natha Dalem Waturenggong, prabhu karaton Gelgel. 

Dugase penjajahan, upakarane ene tusing sida kalaksanayang, rikala nuju pra-letusan gunung Agung di warsa 1963 (ane dugase ento mastatus Siaga), malarapan tatimbang tokoh Hindune dugase ento, Presiden Soekarno nyumponin apang buin kalaksanayang upakara tawur Eka Dasa Rudra apang buin mawali shanti jagate. 

Ento ane makada upakarane ene kalaksanayang buin yadian sibarengan teken nincapne uli status Siaga 1 dadi status Awas uli paundukan siduri Gunung Agung dugase mara-mara rumasuk warsa 1963 ento. Krana paundukan Gunung Agung ane sida ngaenang baya umate, ento makada makudang-kudang paletan upakara tur pamarginne ada parindikan ane tusing sida kalaksanayang makejang tur genah ngaturang bhaktine mase makisid ke Menanga. 

Upakara agung Eka Dasa Rudra dugase warsa 1963 ento pinaka karya paneregteg ane len raosne karya ane tatujonne dadi panebusan, luirne upakara yadnya ane kalaksanayang sangkaning suba makelo karyane ento tusing kalaksanayang, krana karya ane sapatutne kalaksanayang 100 tiban acepok rikala warsa Saka suba puput 00 len raosne rah windu tenggek windu, suba makelo tusing kalaksanayang. 

Nepek Tilem Caitra Saka 1900 dugase bulan Maret 1979, Karya Agung Ekadasa Rudra kalaksanayang manut teken piteket Lontar ‘Indik Ngekadasa Rudra’ — (Lontar Ngeka Dasa Rudra, Geriya Taman Intaran Sanur) maosang : Ngadasa tahun amanca wali Krama ring Basukin; puput panca wali Krama ping 10 mawasta windu turas, nga. Ring kaping solasniya wawu ngeka dasa rudra rah windu, tenggek windu. 

Kasurat di lontare ento, yening suba warsa Saka puput malarapan duang windu (00) kasengguh windhu turas, gede pesan pangalimbak pauwahan palemahane (jagat). Ane kadadiang gagambelan rikala ngalaksanayang upakarane ento, tuah kalaksanayang rikala warsa Saka puput malarapan windhu turas len raosne rah windu tenggek windhu. 

Ento tegesne, yening dugase ento suba kakawitin buin pawilangan manut galah ane suba kasungkemin tur dadi swadharma apang stata kalaksanayang nganutin pakibeh galahe ento di masa-masa ane lakar teka. Ento ane makada dugase ento kaigumin yening pamargin tawur-jagat di Bali nyabran dasa tiba ane kasengguh Panca Bali Krama, sasubane Panca Bali Krama atiban acepok kasengguh windhu turas (rah windhu tenggeh windhu 00), mara kalaksanayang Ekadasa Rudra. 

Piteket-piteket ane kaanggon ento luirne : Purana Pura Agung Besakih, ane tusing ngunggahang galah pamarginne, ane tuah nyobyahang saparindikan upakaranne ane mabinayan buin abedik di parindikan caru baburonne ane kaanggon bandingang teken ane ada di sumber lenan. 

Lontar Widhi Sastraning Taur Eka Dasa rudra, uli Wanasari Tabanan, nyuratang : 

Huwusning Eka Dasa Rudra patawurakene Bhuta Panca Wali Krama, gaweya sanggar 5, tekaning panggungan panca desa. Wusning mangkana patawurakena Tri Bhuwana, ngaran, patawurakena Gurunya. Sanggar Tawang sanunggal panggungan sawiji. Mangkana yogyaniya gelarakena de sang rumakseng praja mandala, lawan para wiku Aji, sang sampun kreta yaseng yadnya singgah Weda Paraga”. 

Lontar Eka Dasa Rudra, Gerita Lod Rurung Riyang Gede, nyuratang : 

“Wusni Eka Dasa rudra, patawurakna Bhuta Panca Wali Krama, lwire amanca desa, pur, da, pas, u, ma. Telasing mangkana Tri Bhuwana, angadegaken sanggar tawang tiga saha panggungan siji sowang, u, ma, da. Wus mangkana patawurakna Gurudya.” 

Lontar Bhama Krethi, nyuratang : 

“Wusning Eka Dasa Rudra patawurakna bhuta Panca Wali Krama, lwire amanca desa, marep purn, da, pas, u, ma,. I Tlas mangkana muwah patawurakena Tri Bhuwana angadegaken sanggar tawang 3, saha panggungan siji sowang, u, ma, da,. Wus mangkana malih patawurakena Guruniya sanggar tawang 1”. 

Mirib Ekadasa rudra lakar stata kapingetin malarapan pakibeh galah sasubane ping dasa upakara Panca Walikrama (Bali Krama). 

-Sumber : 

-PHDI; ‘Pamahayu Jagat’04 Maret 2009

-David J. Suart-Fox; Pura Besakih; Pura, agama dan Masyarakat Bali, 2010

-Yayasan Mertasari Rempoa

 

 

Editor: Putu Ayu Candra Dewi

Reporter: bbn/tim



Simak berita terkini dan berita pilihan kami langsung di ponselmu. Ikuti saluran Beritabali.com di WhatsApp Channel untuk informasi terbaru seputar Bali.
Ikuti kami